TCK 39 sayılı madde, ceza hukukunda yardım ve yataklık olarak bilinen suça iştirak türünü açıkça tanımlar. Bu kapsamda bir suçun işlenmesine dolaylı veya doğrudan katkı sağlayan kişiler, belirli şartlar altında cezai sorumluluk altına girerler. Yardım ve yataklık suçu cezası, suçun türüne, ağırlığına ve kişinin katkı biçimine göre değişkenlik göstermektedir.
[ez-toc]
Yardım Etme Suçu Nedir?
Ceza hukukuna göre bir kişi, başkasının işlediği suça doğrudan iştirak etmese bile, suçun planlanması veya icra edilmesinde katkı sağlıyorsa yardım eden sıfatını alır. TCK 39 kapsamında bu kişiler için cezai sorumluluk düzenlenmiştir. Yardım etme fiili, hem maddi hem manevi katkılarla oluşabilir.
TCK 39’un Uygulama Şartları
Yardım edenin cezalandırılabilmesi için, ortada bir suçun bulunması ve bu suça katkı sağlayan somut bir yardım fiilinin gerçekleşmiş olması gerekir. TCK 39 şu hallerde uygulanır:
- Suç işlemeye teşvik etmek, kararı güçlendirmek veya yardım vaadinde bulunmak,
- Suçun nasıl işleneceğini göstermek ya da araç sağlamak,
- Suçun icrasını kolaylaştırmak amacıyla öncesinde veya sırasında yardımda bulunmak.
Yardım ve Yataklık Suçu Cezası Ne Kadardır?
Yardım ve yataklık suçu cezası, işlenen asıl suçun cezasına göre belirlenir. Örneğin, ağırlaştırılmış müebbet cezası gerektiren bir suça yardım eden kişi 15 ila 20 yıl arasında hapis cezası alabilir. Diğer suçlarda ise cezanın yarısı indirilir, ancak bu durumlarda ceza 8 yılı geçemez.
Manevi Yardım Biçimleri
TCK 39‘a göre suça sadece fiziksel destek değil, psikolojik teşvik de cezalandırılabilir. Örnek olarak:
- Failin kararını güçlendirmek için cesaret vermek,
- Suç sonrası destek vaadinde bulunmak,
- Suç işleme fikrini desteklemek veya yönlendirmek.
Bu tarz davranışlar da yardım ve yataklık suçu cezası kapsamında değerlendirilir.
Ankara Ceza Avukatı
Maddi Yardım Etme Fiilleri
Suçun işlenmesini kolaylaştırmak amacıyla yapılan araç sağlama, kaçış planı oluşturma, failin saklanmasına yardım etme gibi fiiller maddi yardıma örnektir. Failin suçunun başarıyla tamamlanmasına destek olunmuşsa, yardım edenin TCK 39 kapsamında sorumluluğu doğar.
TCK 39’a Göre Ceza İndirimi ve Sınır
Yardım edenin cezai sorumluluğu her durumda asli failin cezasından daha hafif olur. Ancak ceza, 8 yıl üst sınırına tabidir. Bu oran takdiri indirimler ile birlikte değerlendirilebilir ve hâkimin kanaatine göre değişiklik gösterebilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Yardım ve Yataklık Suçunun Paraya Çevrilmesi Mümkün mü?
Evet. Eğer verilen ceza 1 yıldan azsa, TCK m.50 uyarınca adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Ancak suçun ağırlığı, failin sabıkası ve toplumsal etkileri dikkate alınarak bu karar hâkim tarafından verilir.
Aile Bireyleri de TCK 39 Kapsamında Cezalandırılır mı?
Evet. Özellikle anne, baba veya kardeş gibi yakınların, bilerek ve isteyerek suçun işlenmesine yardım etmeleri halinde, TCK 39 gereği cezai sorumlulukları doğar. Yalnızca sosyal bağlar nedeniyle cezasızlık uygulanmaz.
Suçtan Sonra Yardım Edenler Cezalandırılır mı?
Eğer yardım, suç tamamlandıktan sonra yapılmışsa, bu durum farklı kanun hükümleri kapsamında değerlendirilir (örn. TCK 281 – Suçluyu Kayırma). TCK 39 yalnızca suç öncesi veya suç sırasında yapılan yardımları kapsar.
İnfaz Hesaplama Programı
Yargıtay Kararlarına Göre Uygulamalar
Yargıtay içtihatlarında, suça araç sağlama, gözcülük yapma, kaçış planı hazırlama gibi fiillerin tamamı yardım ve yataklık suçu cezası kapsamında değerlendirilmiştir. Örneğin:
- Sanığın silah temin etmesi – TCK 39/2 kapsamında maddi yardım,
- Suç mahalline fail ile birlikte gitmesi – icrayı kolaylaştırma,
- Gözcülük yapması – suça aktif destek sağlama.
TCK 39 Yargıtay Kararları – 1
Silah Temininde Aracılık – TCK 39 Kapsamında Yardım Etme
Sanıklar O. Ç. ve M. K. K., izinsiz silah temin etmek isteyen sanık O. G.’in yardım talebi üzerine, alıcı ve satıcıyı buluşturarak fiile katkı sağlamışlardır. Yargıtay, bu eylemin 6136 sayılı Yasa’nın 13/1. maddesine aykırılık oluşturduğuna, fakat alıcıya aracılık fiilinin ayrıca bağımsız bir suç teşkil etmediğine dikkat çekmiştir. Aracılık eden sanıkların eylemleri, TCK 39/2 maddesi uyarınca yardım etme kapsamında değerlendirilmiştir. Ancak her iki sanığın da ayrı ayrı ruhsatsız silah bulundurdukları dikkate alınarak eylemleri “kendilerine ve başkasına silah temin etme” boyutunda değerlendirilmiş, bu nedenle hükmün kanuna aykırı kurulduğu sonucuna varılmıştır.
Yargıtay, yerel mahkemenin 6136 sayılı Yasa’nın 12/1. maddesi ile TCK 39/2 maddesi kapsamında mahkumiyet kurmasını hukuka aykırı bulmuş; sanıkların fiillerinin, doğrudan doğruya 6136 sayılı Yasa’nın 13/1. maddesi kapsamında değerlendirilerek ceza tayin edilmesi gerektiğine karar vermiştir. Bu bağlamda sanıklara isnat edilen “yardım etme” fiilinin, failin doğrudan suç eylemine katkı sağlayacak nitelikte olduğu vurgulanmıştır.
Karar Künyesi:
- Mahkeme: Yargıtay 8. Ceza Dairesi
- Esas No: 2009/6946
- Karar No: 2011/9214
- Karar Tarihi:09.2011
- İlgili Kanun Maddesi: TCK 39/2
Kaynak – TCK 39
TCK 39 Yargıtay Kararları – 2
Bilgisayarın Satılmasına Aracılık – Suça Yardım Etme
Sanık, fail tarafından mağdurun iş yerinden çalınan bilgisayarın satışına aracılık etmiş; ayrıca suç ortaklarını olay yerine bırakmış ve sonrasında eşyalarla birlikte onları alarak olay yerinden uzaklaştırmıştır. Yargıtay, bu eylemlerin TCK 39/2 kapsamında “suçun işlenmesinden önce ve sonra yardım ederek icrasını kolaylaştırmak” suretiyle yardım etme niteliğinde olduğunu belirtmiştir. Olayda sanığın suçun işlenişinde doğrudan hâkimiyet kurmadığına dikkat çekilmiştir.
Karar Künyesi:
Ceza Genel Kurulu
Karar: 2017/555
Kaynak – TCK 39 Yargıtay Kararları
TCK 39 Yargıtay Kararları – 3
Kalacak Yer Sağlamak Suretiyle Suça Yardım Etme
Sanık A., 11 yaşındaki mağdurenin, arkadaşı C. tarafından alıkonulduğu süre boyunca evinde barınmasına olanak tanımıştır. Yargıtay, A.’nın mağdureye doğrudan müdahalesi veya fail C. ile ortak kast içinde hareket ettiğine dair yeterli delil olmadığını, ancak eylemin TCK 39/2-c kapsamında değerlendirileceğini ifade etmiştir. Sanığın davranışı, mağdurenin hürriyetinden yoksun bırakılması suçuna yardım etme niteliğindedir.
Karar Künyesi:
Ceza Genel Kurulu
Karar: 2017/250
Kaynak – TCK 39/2c
TCK 39 Yargıtay Kararları – 4
Kavgaya Katılarak İnsan Öldürme Suçunu Kolaylaştırmak
Sanık, faili ile birlikte, daha önceden kavga etmeyi planladıkları grubu aramaya çıkmış ve olay anında bıçaklı kavgaya karışmıştır. Fail maktulü bıçaklayarak öldürürken, sanığın da elinde bıçak olduğu ve olay yerinde bulunduğu tespit edilmiştir. Yargıtay, doğrudan öldürme fiilini gerçekleştirmese de sanığın TCK 39 kapsamında suça yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulmasına karar vermiştir.
Karar Künyesi:
Yargıtay Ceza Genel Kurulu
Esas: 2022/214
Karar: 2023/128
TCK 39 maddesi, ceza hukukunda suça iştirak biçimlerinden biri olan yardım ve yataklık fiillerini kapsamlı şekilde düzenler. Hem manevi hem maddi yardımlar cezai sorumluluk doğurabilir. Yardım ve yataklık suçu cezası, işlenen suçun cinsine göre belirlenir ve belirli üst sınırlarla sınırlıdır. Her somut olay, hâkimin değerlendirmesiyle özgün şekilde ele alınır.