İşverenin haklı nedenle feshi veya işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu\’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre süresi belirli olsun veya olmasın işveren, kanunda yazılı hallerde iş sözleşmesinisurenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. Bu nedenler genel olarak kanunda sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve zorlayıcı sebepler olarak üçe ayrılmıştır.
İşverenin işçiyi haklı nedenle feshetme hakkı, iş hukuku kurallarına uygun bir şekilde ve yasal süreçlere riayet edilerek kullanılmalıdır. İşçinin haklarını koruma amacıyla, işverenin fesih nedenini yazılı olarak belirtmesi ve işçiye fesih nedenine karşı savunma hakkı tanıması önemlidir. Ayrıca, işçinin fesih nedenine itiraz etmesi durumunda, iş mahkemeleri tarafından çözümlenmesi gerekebilir.
Sağlık Sebepleri Nedeniyle İşverenin Haklı Nedenle Feshi
İş Kanunu m. 25’e göre işçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yasayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hale gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü̈ veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi halinde işveren haklı nedenle fesihte bulunabilir.
İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerindeçalışmasında sakınca bulunduğununSağlık Kurulunca saptanması durumunda işveren haklı nedenle fesihte bulunabilir.
Ahlak Ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller Ve Benzerleri
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller kanunda çeşitli şekillerde açıklanmıştır. Bunlar aşağıdaki gibidir:
- İşçinin Nitelikleri Hakkında Gerçeğe Aykırı Bilgiler Vermesi:İş sözleşmesiyapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözlersöyleyerekişçininişvereni yanıltması halinde işveren için haklı nedenle fesih hakkı doğar.
- İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi:İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözlersarfetmesi veya davranışlarda bulunması ya daişveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması halinde işveren için haklı nedenle fesih hakkı doğar.
- Cinsel Taciz:İşçinin işvereninbaşka bir işçisine cinsel tacizde bulunması halinde işverenin haklı nedenle fesih hakkı doğar. Bu gibi durumlarda işveren gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
- İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması
- İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması
- İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi durumu
- İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi durumu
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi durumunda,
- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumu
Bu yazımız ile birlikte daha önce yazmış olduğumuz işçinin haklı nedenle feshi başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Zorlayıcı Sebepler Nedeniyle İşverenin Haklı Nedenle Feshi
İşçiyi işyerinde uzun süreli olarak çalışmaktan alıkoyan beklenmedik ve zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması, işverenin haklı bir fesih nedeni olarak kabul edilir. Zorlayıcı durumlara deprem, yangın ya da salgın hastalık gibi örnekler verilebilir. Bu gibi durumlar işçinin işe gelememesine yol açarsa ve bu süre yedi günden fazla sürmüşse, işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Bu tür durumlar, işverenin işyerinin düzenli işleyişini ve işin sürdürülebilirliğini ciddi şekilde etkileyen olağanüstü durumları temsil eder.
İşverenin Haklı Nedenle Feshinde İhbar Gerekli Midir?
İş Kanunu’na göre işverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda ihbar süresi söz konusu değildir. Haklı nedenle fesihte, taraflarbelirli bir bildirim süresine uymadan, iş sözleşmesini anında sona erdirebilir. Bu yüzden sık sık bildirimsiz-derhal fesih şeklinde de anılır.
İşverenin Haklı Nedenle Feshinde Süre
İş Kanunu 26.maddesine göre işveren, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışlar nedeniyle işçinin iş sözleşmesini feshetme hakkına sahiptir. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışları gerekçe göstererek işverenin iş sözleşmesini feshedebilmesi olayın gerçekleşme tarihini izleyen altı iş günü içinde ve her halükârda olayın gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılmalıdır. Altı günlük sürenin hesaplanmasında hafta sonları ve resmî tatil günleri hesaba katılmaz. Bu süreler hak düşürücü süre niteliğindedir. Belirtmek gerekir ki işçinin maddi çıkar sağlaması halinde bahsedilen bir yıllık süre uygulanmaz.
İşverenin Haklı Nedenle Feshi Nasıl Yapılmalıdır
İş Kanunu\’na göre işverenin haklı nedenle işçiyi feshetme hakkı, fesih nedeninin geçerli ve ispat edilebilir olmasına dayanır. İşveren, bu nedeni işçiye sözlü olarak bildirebilir, ancak uygulamada önerilmeyen bir yaklaşımdır. İşveren, işçinin haklı fesih nedenini yazılı olarak bildirmeli ve gerekirse bu nedeni ispatlayabilecek belgeleri sunabilmelidir.
Eğer işveren, fesih nedenini yazılı olarak bildirmezse, işçi feshin geçersiz olduğunu iddia edebilir ve iş mahkemesine başvurabilir. İş mahkemesi, fesih nedenini değerlendirirken işçi ve işveren arasındaki yazılı iletişimin önemini vurgular. Ayrıca, fesih nedeninin açıkça ifade edilmiş olmasını ve gerekirse işverenin bu nedeni ispatlamasını talep edebilir.
Yazılı bildirim, fesih nedenini ve işverenin bu nedeni ispatlamak için kullanabileceği delilleri belgelemenin güvenilir bir yoludur. Bu nedenle, işverenlerin işçinin haklı fesih nedenini yazılı olarak bildirmesini ve gerektiğinde gerekçeleri ispatlayacak belgeleri sunmasını tavsiye edilir.
Haklı Nedenle Fesihte İşverenin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Fesih Nedeni Tespiti:İşveren, işçinin iş sözleşmesini ciddi şekilde ihlal eden bir nedeni tespit eder. Bu nedenin, gerçekten haklı bir fesih sebebi olup olmadığını değerlendirir.
İspat Edilebilirlik:İşverenin elinde fesih nedenini ispat edebilecek yeterli delil ve belgelere bulunmalıdır.Aksi takdirde haklı nedenle feshin ispatı zorlaşabilir.
Uyarı: İşveren, duruma bağlı olarak işçiyi önceden uyararak düzeltme fırsatı verebilir.
İşçiye Bildirim: İşveren, fesih bildirimini resmi bir şekilde işçiye iletir. İşçiye mektubun elden teslim edilmesi veya iadeli taahhütlü mektup ile gönderilmesi önerilir.
Dokümantasyon Tutma: İşveren, fesih süreciyle ilgili tüm belgeleri ve yazışmaları saklar. Bu, işçinin haklı fesih nedenini ispatlamak için gerekebilecek önemli bir adımdır.
Mahkeme Süreci: İşverenin haklı fesih nedenini kabul etmeyen işçi, mahkemeye başvurursa, işverenin bu nedeni mahkemede ispatlaması gerekebilir. Mahkeme süreci başladığında, işveren delillerini sunmalı ve haklı fesih nedenini mahkemede savunmalıdır.
Tarafların Tazminat Hakları: İşverenin haklı bir nedenle feshetmesi durumunda, işçinin tazminat hakları genellikle korunur. Ancak, işçi fesih nedenini kabul etmez veya işverenin nedenini ispatlayamazsa, işçi tazminat talebinde bulunabilir. Taraflar arasındaki hakların korunması ve tazminatların belirlenmesi, iş hukuku kurallarına ve iş sözleşmesine dayanmalıdır.
Bu adımlar, işverenin haklı nedenle fesih sürecini adil ve yasal bir şekilde yürütmesine yardımcı olurken, işçinin haklarının da korunmasını sağlar.
İşverenin Haklı Nedenle Feshi Sonucu
Kanunda sayılan fesih nedenlerine dayalı olarak yapılan fesihlerde, işçiye ihbar süresi verilmesi gerekmez. Dolayısıyla, ihbar tazminatı ödenmesi gerekmez.
Her ne kadar işverenin haklı nedenle feshi sonrasında ihbar ve kıdem tazminatı ödenmesine gerek olmasa da işveren işçinin çalıştığı günlerin ücretini, varsa fazla mesaisi ücretini ya da yıllık izin ücretlerini ödemekle yükümlüdür.
Sonuç
Emef Hukuk ve Danışmanlık Ofisi Ankara avukat olarak iş hukuku konusunda uzman ve deneyimli kadrosu ile hizmet vermektedir. İş hukuku konusunda yaşayacağınız hukuki ihtilaflarda bizlere danışabilir ve dava danışmanlık ve takibini isteyebilirsiniz.