Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin 6. fıkrası (TCK 188/6), doğrudan uyuşturucu sayılmayan ancak resmi izinle ya da doktor reçetesiyle üretilip satılan ve uyarıcı/bağımlılık yapıcı etkileri bulunan kimyasalların kötüye kullanılması durumunda ciddi cezai sonuçlar öngörmektedir. Böylece, yalnızca klasik uyuşturucular değil, kontrollü kimyasal maddeler de yasal yaptırım kapsamına alınmıştır.
Ayrıca, bu tür maddeler açısından mahkemenin hapis cezasını %50’ye kadar azaltabileceği de hükme bağlanmıştır. Kanun koyucu burada, bu maddelerin izinle dolaşımda olması nedeniyle cezanın tamamen uyuşturucu madde suçuyla aynı şekilde uygulanmasını değil, daha esnek değerlendirilmesini öngörmüştür.
Şimdi TCK 188/6’nın detaylarını, suçun unsurlarını ve Yargıtay uygulamalarını inceleyelim.
[ez-toc]
TCK 188/6 Suçunun Unsurları
İzne veya Reçeteye Bağlı Maddelerle İlgili İşlemler
Bu düzenleme, yalnızca doktor reçetesiyle veya resmi izinle üretimi/satışı yapılabilen maddelere yöneliktir. Örneğin:
- Kodein
- Metadon
- Ketamin
- Amfetamin türevleri
Bu maddelerin izinsiz şekilde üretilmesi, taşınması veya satılması halinde doğrudan TCK 188 kapsamına girilir.
Uyuşturucu Etki Göstermesi
TCK 188/6 İlgili maddenin yalnızca izne bağlı olması yeterli değildir. Kullanımı neticesinde uyuşturucu veya uyarıcı etki yaratması yani algıyı bozması, bağımlılık yapması gibi özellikler göstermesi gerekir.
Ceza İndirimi Takdiri
Hakim, sanığın kastı, eylemin kapsamı, madde miktarı ve amacı gibi hususları dikkate alarak cezayı yarıya kadar azaltma yetkisine sahiptir. Bu indirim zorunlu değil, mahkemenin takdirindedir.
TCK 188/6 Suçunda Ceza
Genel olarak 20 yıl ve üzeri hapis cezası öngörülmektedir. Ancak kullanılan maddenin izne ya da reçeteye bağlı olması durumunda hakim, bu cezayı %50’ye kadar azaltabilir.
İndirim uygulanırken şu kriterler dikkate alınır:
- Maddenin etki gücü
- Kullanım amacı
- Sanığın kastı
- Kimyasalın miktarı
TCK 188/6 Suçunda Yargıtay Kararları
Resmi İzinli Maddenin Amacı Dışında Kullanımı Cezayı Gerektirir
Sanığın reçeteli metadon maddesini çoğaltarak izinsiz satış yaptığı olayda, TCK 188 uyarınca mahkûmiyet kararı verilmiştir.
Künye: Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 2018/6272 E., 2019/7123 K., 24.09.2019
Reçetesiz İlaç Satışı da Suçtur
Kodein içeren ilacın reçetesiz şekilde satılması, uyuşturucu suçunun unsurlarını oluşturduğu için ceza verilmiştir.
Künye: Yargıtay 20. Ceza Dairesi, 2017/4837 E., 2018/5621 K., 18.06.2018
Ceza İndirimi Hâkimin Takdirindedir
Sanığın taşıdığı kimyasalın özelliği ve eylem koşulları göz önünde bulundurularak cezasında %30 oranında indirim yapılmıştır.
Künye: Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2016/7842 E., 2017/8953 K., 21.11.2017
Maddenin Etkisi Bilirkişiyle Belirlenmelidir
Şurup formundaki bir kimyasalın bağımlılık yapıcı özelliği bilirkişi raporuna dayandırılarak sanık hakkında ceza tayin edilmiştir.
Künye: Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2016/4983 E., 2017/7832 K., 10.10.2017
Keyfi İndirim Gerekçesiz Olamaz
Mahkemenin indirim kararı verirken gerekçesini açıkça yazmaması nedeniyle hüküm Yargıtay tarafından bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2017/4267 E., 2018/7632 K., 03.07.2018
TCK 188/6 Suçunun Benzer Suçlarla Karşılaştırılması
| Kriter | TCK 188/1 | TCK 188/6 |
|---|---|---|
| Madde Türü | Klasik uyuşturucular | Reçeteye bağlı maddeler |
| Ceza | 20 yıl ve üzeri hapis | 20 yıl ve üzeri hapis (indirilebilir) |
| İndirim Yetkisi | Yok | Hakime bağlı |
| Etki | Yüksek bağımlılık | Kontrollü bağımlılık potansiyeli |
TCK madde 188/6 Uyuşturucu Ticareti Suçunda Savunma
Bu madde, yasal çerçevede satışı yapılan ilaçların veya kimyasalların kötüye kullanımını da suç kapsamına almaktadır. Toplum sağlığını korumayı amaçlayan bu düzenleme, özellikle doktor reçetesiyle satılan maddelerin suistimalini önlemeyi hedeflemektedir. Ancak failin niyeti ve kullanılan maddenin türü göz önünde bulundurularak, cezada indirime gidilmesi mümkündür. Yargıtay uygulamalarında bu yönde birçok karar mevcuttur.